YABANCI MAHKEMESİNİN BOŞANMA KARARLARININ TÜRKİYE’DE TANINMASI VE TENFİZİ
Yurt dışındaki mahkemelerce verilmiş kararların ülkemizde de hüküm ve sonuç doğurabilmesi için bu kararların Türk Mahkemelerince tanınması ve tenfiz edilmesi gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyanın çok farklı ülkesinde yaşamakta, buralarda evlenmekte ve hayat kurmaktadır. Ancak boşanmaları halinde o ülkelerde verilen mahkeme kararlarının nüfusa işlenmesi, velayete ilişkin hükümlerinin uygulanması, nafaka ve tazminat hükümlerinin infazı için bu kararların Türkiye Cumhuriyeti’nde de tanınmazı ve tenfiz edilmesi şarttır. Aksi halde Bu kararlar Türkiye’ de hiçbir hüküm doğurmayacak, örneğin kişi halen evli kabul edilecek, yeniden evlenmek istemesi halinde bu mümkün olmayacaktır. Tanıma ve tenfiz kavramları birbirinden farklı anlamlara gelmektedir.
Tanıma, yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararının Türkiye’de de mahkeme hükmü kabul edilmesi için açılan davadır. Sadece boşanmanın Türkiye’ de de kabul edilip nüfusa işlenmesi için tanıma yeterlidir.
Tenfiz, yabancı mahkeme tarafından verilmiş ve ülkemizde icra edilmesi gereken hükümlerin Türkiye’ de icra edilebilmesi için gerekli karardır. Örneğin boşanma kararı ile birlikte nafaka ve tazminata da hükmedilmişse tanıma yeterli olmayacak tenfiz de gerekecektir
Tanıma tenfiz davası açarken dava dilekçesine eklenmesi gereken belgeler şunlardır:
Yurt dışında boşanıldığına dair o ülke mahkemesinden alınmış mahkeme kararının aslı.
Yabancı mahkeme kararının kesinleşme şerhi aslı ya da apostil şerhi. Yabancı mahkemece verilmiş bir boşanma kararı kesinleşmemişse tanınması veya tenfizi istenemez.
Yabancı mahkeme kararının noter ya da konsolosluk onaylı yeminli tercüman tarafından yapılmış Türkçe çevirisi.
Apostil Şerhi Nasıl Alınır?
6 Ekim 1961 tarihli Lahey Konvansiyonunda apostil şerhi şartları tespit edilmiştir. Bu şerh sadece Lahey Adalet Divanına üye ülkeler arasında geçerlidir. Türkiye Cumhuriyeti de bu divana üyedir. Apostil, bir belgenin gerçekliğinin tasdik edilmesi ve o ülkede yasal olarak kullanılmasını sağlayan onaydır.
Ülkemizde apostil şerhi adli belgeler için Ağır Ceza Mahkemesi kuruluşu olan merkezlerde yer alan Adalet Komisyonu Başkanlıklarından alınmaktadır.
Tanıma ve Tenfiz Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Boşanma ve ferilerine ilişkin tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme aile mahkemesidir.
Davanın açılacağı yetkili yer mahkemesi ise:
Davacının Türkiye’ deki ikametgahı Mahkemesi,
Türkiye’ de ikametgahı yoksa Türkiye’ de oturduğu yer mahkemesi.
Ancak ikamet ettiği veya oturduğu yer yoksa Ankara, İstanbul, İzmir mahkemelerinden birinde açılır.
Tanıma Tenfiz Davalarında Yargılama Süreci Nasıl İlerler
Tebligatın yapılması bu davalarda en çok zaman kaybettiren süreçtir. Ancak bu yasal bir zorunluluktur. Taraflardan birisi ya da her ikisi yurt dışında yaşıyorsa tebligat yerleşim yerlerini olduğu ülkelere yapılacaktır. Tebligat yapılacak eş Türk vatandaşı ise tebligat konsolosluk aracılığı ile yapılacaktır. Tebligat yapılacak eş Türk Vatandaşı değilse tebligat o ülkenin yetkili makamı vasıtasıyla yapılır.
Tarafların davayı bizzat takip etme zorunluluğu yoktur. Davayı bir avukat aracılığı ile yürütebilirler. Bu durumda Türkiye’ ye gelmeden vekâletname verdikleri bir avukatla davayı açıp sonuçlandırabilirler. Avukata bulundurmaları durumunda yurtdışı tebligat ile zaman kaybedilmeyecektir. Her iki tarafın da avukat vasıtası ile süreci takip etmeleri halinde yargılama kısa sürede sonuçlanacaktır. Ancak her iki tarafı aynı avukatın temsil edemeyeceğini, eşlerin ayrı avukatlar ile temsil edilebileceklerini unutmamak gerekir.
Yargılama Giderleri Nasıldır?
Dava açılırken yasaların belirlediği oranlarda harç ve gider avansının yatırılması zorunludur. Özellikle yurtdışı tebligat yapılacaksa bu yargılama giderleri artacak, tercüme masrafları ve yurtdışı tebligat harçları eklenecektir. Bu sebeple her iki tarafın avukat ile temsil edilmesi bu masraflardan ve zamandan tasarruf sağlayacaktır.
Tanıma Tenfiz Davasında Onay ve Apostil Ne Demektir?
Öncelikle onayın tanımını yaparsak onay, yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma ilamının hangi merciden verildiğini belirten işleme denilmektedir.
Apostil ise Lahey Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin birinde düzenlenen resmi belgelerin diğer ülkede ibrazını gerçekleştirebilmesini sağlar. Daha doğru deyişle bir ülkede resmi evrakın diğer ülkede yasal olarak kullanımını sağlar. Resmi belgedeki kararı hangi ülke verdiyse apostil o ülkeden alınır.
Boşanma Kararlarının Tanınmasına İlişkin Özel Hüküm
5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununda yapılan değişiklikle eşlerin birlikte veya vekillerinin nüfus müdürlüklerine başvuru yapılarak verilen kararların nüfus kütüğüne şerh edilebileceği düzenlenmiştir.
MADDE 27/A – (Ek: 17/4/2017-KHK-690/4 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7077/3 md.)
(1) Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.
(2) Nüfus kütüğüne yapılacak tescil işlemleri, yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler, yurt içinde ise Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri tarafından yapılır.
(3) Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye’de tanınması, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca yapılır
(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenir.
